Deathnomics: Mô hình kinh tế dị dạng hoành hành trong cuộc chiến Nga-Ukraine

Deathonomics (Deathonomics): Kinh tế của cái chết, mô hình kinh tế dị dạng của Nga

Xin chào. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về hiện tượng kinh tế được gọi là "Deathonomics", xuất hiện trong bối cảnh chiến tranh Nga - Ukraine gần đây. Khái niệm này không chỉ đơn thuần là một thuật ngữ kinh tế, mà còn phản ánh mặt tối của chiến tranh và ảnh hưởng xã hội đi kèm.Deathonomics (Deathonomics)Đây là hiện tượng kinh tế phản ánh mặt tối của chiến tranh và ảnh hưởng xã hội đi kèm.
Lịch sử nhân loại đôi khi bị chi phối bởi những logic kinh tế tàn nhẫn. Thuật ngữ "Deathonomics" (từ ghép của "Death" - cái chết và "Economics" - kinh tế học) phơi bày một thực tế lạnh lùng khi tính mạng con người bị coi là công cụ phục vụ lợi ích kinh tế. Khái niệm này vượt xa phạm vi học thuật, nó là một lăng kính phản chiếu những nghịch lý đạo đức cơ bản nhất mà xã hội chúng ta đang phải đối mặt. Liệu chúng ta có thể vượt qua cái nhìn tàn nhẫn, khốc liệt này khi tính mạng con người bị giản lược thành con số và lợi nhuận?

1. Deathonomics là gì?

Deathonomics là sự kết hợp giữa "cái chết" và "kinh tế học", dùng để chỉ cấu trúc kinh tế dị dạng khi cái chết của người lính dẫn đến tăng trưởng kinh tế. Hiện tượng này đặc biệt nổi bật ở Nga.
Ví dụ:

Tiền bồi thường tử vong cho quân nhân: Nếu một người lính 35 tuổi tử trận, người thân sẽ được nhận khoảng 209 triệu đồng.
Con số này cao hơn thu nhập trung bình của một công dân bình thường trong suốt 60 năm cuộc đời.

Như vậy, nhà nước quy đổi cái chết của người lính thành "giá trị kinh tế", từ đó thu được lợi ích kinh tế ngắn hạn.

Putin’s «Deathonomics» – Riddle Russia: Vladislav Inozemtsev demonstrates how Putin’s regime is turning death into a rational choice

ridl.io

2. Tình hình kinh tế của Nga và bối cảnh của Deathonomics

Do chiến tranh, nền kinh tế Nga đang được tái cấu trúc xoay quanh công nghiệp quốc phòng và ngân sách quốc phòng. Chúng ta hãy cùng xem xét một vài hiện tượng nổi bật trong quá trình này.

1. Công nghiệp quốc phòng phát triển mạnh:

Việc trả lương và tiền bồi thường cho quân nhân đã dẫn đến tăng tiêu dùng và tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống mức thấp nhất.
Chính phủ Nga đã chi ra tới 41 nghìn tỷ đồngcho tiền bồi thường tử vong.

2. Tỷ lệ nghèo giảm:

Số tiền gửi tiết kiệm ở các vùng nghèo tăng hơn 150%, thúc đẩy sự phát triển kinh tế ngắn hạn ở những khu vực này.
Ví dụ, ở những vùng nghèo như Cộng hòa Tuva, một làn sóng xây dựng đã diễn ra.

3. Giá cả tăng và lạm phát:

Tuy nhiên, về lâu dài, vấn đề là lạm phát. Tính đến tháng 9 năm 2024, giá cả ở Nga đã tăng gần 10%, và giá các mặt hàng thiết yếu như khoai tây mà người dân thường xuyên sử dụng đã tăng vọt 73%.

3. Tại sao tính mạng của người lính lại trở thành nguồn lực kinh tế?

Nhà kinh tế học nổi tiếng của Nga, Vladislav Inozemtsev, đã gọi hiện tượng này là "kinh tế học của cái chết".
Lý do như sau:

Tiền bồi thường tử vong vượt quá thu nhập dự kiến: Nếu một người lính trẻ tử vong, tiền bồi thường mà nhà nước chi trả sẽ cao hơn thu nhập trung bình cả đời của một người dân thường.
Sự phụ thuộc ngày càng tăng vào công nghiệp quốc phòng: Chiến tranh đã thúc đẩy sự bùng nổ của công nghiệp quốc phòng, mang lại lợi ích kinh tế ngắn hạn.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng cấu trúc này về lâu dài sẽ dẫn đến méo mó kinh tếvà chảy máu chất xám, gây ra những vấn đề nghiêm trọng.

Will Russia Face a New Mobilization? – Riddle Russia: Vladislav Inozemtsev explains why the Kremlin is likely to opt for a «commercial army»

ridl.io

Will Russia Face a New Mobilization? – Riddle Russia

4. Liệu đây có phải là chiến lược có chủ đích của Nga?

Nga có thể đang sử dụng chiến lược "tăng quân số có chủ đích" không chỉ vì mục đích quốc phòng mà còn vì lý do kinh tế.

Ước tính đã có hơn 600.000 binh sĩ tử trận, và mỗi tháng có 30.000 tân binh được tuyển mộ để thay thế.
Càng mất nhiều binh sĩ, công nghiệp quốc phòng càng phát triển mạnh, và nền kinh tế vận hành nhờ tiền bồi thường.

5. Ảnh hưởng lâu dài của Deathonomics đến nền kinh tế Nga

Deathonomics chắc chắn sẽ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực nghiêm trọng đến nền kinh tế Nga về lâu dài.

Giảm năng suất: Dân số trẻ, năng động sẽ biến mất, dẫn đến thiếu hụt nguồn nhân lực.
Lạm phát trầm trọng: Tiền được bơm vào mà không có năng suất, giá cả sẽ tiếp tục tăng.
Bất ổn xã hội: Những người trẻ tuổi không đồng tình với chiến tranh sẽ di cư ra nước ngoài, khiến tương lai của đất nước càng thêm u ám.

6. Deathonomics và lịch sử thế giới - Phân tích các trường hợp tương tự

Chúng ta có thể tìm thấy những trường hợp tương tự trong lịch sử.

Chiến tranh Việt Nam: Hàn Quốc đã đạt được sự tăng trưởng kinh tế nhờ việc cử quân đến Việt Nam, nhưng điều đó đòi hỏi sự hy sinh to lớn của nhiều người trẻ tuổi.
Lính đánh thuê Thụy Sĩ: Trước thời hiện đại, Thụy Sĩ duy trì nền kinh tế bằng cách xuất khẩu quân nhân, nhưng cuối cùng họ đã phải cấm xuất khẩu lính đánh thuê để ngăn chặn tình trạng chảy máu chất xám. Đây là những ví dụ về việc kiếm lợi kinh tế thông qua sự hy sinh hoặc tổn thất về dân số, một chủ đề rất nhạy cảm về mặt đạo đức.
Việc khai thác thuộc địa thời kỳ đế quốc
Các cường quốc châu Âu đã tìm kiếm lợi ích kinh tế thông qua lao động cưỡng bức và tàn sát hàng loạt ở các thuộc địa châu Phi và châu Á. Việc khai thác cao su ở "Bỉ thuộc Congo" là một ví dụ điển hình, hàng triệu người dân bản địa đã thiệt mạng do bị bóc lột một cách tàn bạo.
Buôn bán nô lệ Đại Tây Dương
Việc buôn bán nô lệ từ châu Phi đến châu Mỹ đã tạo ra lợi nhuận kinh tế khổng lồ kèm theo sự mất mát dân số khổng lồ. Đặc biệt, ngành công nghiệp bông ở miền Nam Hoa Kỳ rất phụ thuộc vào lao động nô lệ, hàng triệu người châu Phi đã phải chịu sự đối xử tàn nhẫn.
Trại lao động cưỡng bức của Liên Xô (Gulag)
Hệ thống trại lao động cưỡng bức dưới thời Stalin đã sử dụng tù nhân chính trị làm nguồn lao động cho phát triển kinh tế. Hàng triệu tù nhân đã bị buộc phải lao động khổ sai trong các mỏ ở Siberia, xây dựng đường sắt, v.v...
Lao động cưỡng bức trong thời kỳ chiến tranh Thái Bình Dương của Nhật Bản
Nhật Bản đã sử dụng lao động cưỡng bức từ người Hàn Quốc, Trung Quốc và Đông Nam Á trong các khu vực bị chiếm đóng. Hàng triệu người đã phải chịu sự đối xử tàn nhẫn và điều kiện lao động khắc nghiệt trong các mỏ, nhà máy sản xuất vũ khí và xây dựng đường sắt.

Những ví dụ này không chỉ là những phép tính kinh tế đơn thuần, mà còn là những sự kiện lịch sử bi thảm đã xâm phạm nghiêm trọng đến phẩm giá và quyền sống của con người. Deathonomics cho thấy một cách tiếp cận cực đoan và phi đạo đức khi sử dụng tính mạng con người làm công cụ để kiếm lợi kinh tế. Những ví dụ lịch sử này nhắc nhở chúng ta rằng tính mạng và phẩm giá con người phải được đặt lên trên mọi lợi ích kinh tế khác.

* Deathonomics - Không chỉ là phép tính kinh tế

Những ví dụ lịch sử này không chỉ là những phép tính kinh tế đơn thuần, mà còn đòi hỏi chúng ta phải suy ngẫm sâu sắc về đạo đức liên quan đến sự sống và phẩm giá con người. Deathonomics cho thấy một luận điệu tàn nhẫn khi giản lược con người thành con số và năng suất, và cuối cùng, sự phát triển thực sự chỉ đến khi chúng ta tôn trọng và bảo vệ phẩm giá con người. Từ những bài học bi thảm trong quá khứ, chúng ta cần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, nơi mà tính mạng và quyền lợi của con người được đặt lên hàng đầu.